استجواب در دادرسی مدنی ومطالعه تطبیقی در حقوق کشورهای عربی

استجواب در دادرسی مدنی یا پاسخ خواهی یکی از ادله تحقیقی - احرازی است که به منظور کشف اقرار و توضیح نکات مبهم بکار میرود. در حقوق فرانسه این نهاد به cormparution personnelle مشهور است ومواد 184تا198 قانون آیین دادرسی مدنی فرانسه به آن اختصاص داده شده است.کشورهای عربی نیز این نهاد را تحت عنوان استجواب اقتباس کرده اند.در حقوق ایران نهادی شبیهه به استجواب به صراحت پیش بینی نشده است؛چراکه نفوذ تاریخی قاعده منع تحصیل دلیل و حرمت تلقین دلیل در فقه شیعه مانع از آن شده است. با این حال قانونگذار ایران از سال 1356 با پیش بینی ماده 8 قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری و مواد بعدی چون ماده 199 قانون آیین دادرسی مدنی حق هرگونه تحقیق واقدام را به دادرس مدنی اعطاء نموده که به نظر میرسد استجواب از اصحاب دعوا نیز مصداقی از آن باشد. استجواب یا پاسخ خواهی دارای دو مبنا است. نخست: درخواست طرفین به عنوان صاحبان دعوای مدنی.دوم:تکلیف قاضی در کشف واقع در موارد مقتضی. استجواب دارای ارکانی است ازجمله: پرسشخواه، پاسخ خواه و پاسخ خواسته.